VINCENT VAN GOGH

Bir önceki yazıda Loving Vincent’ten beklentimin yüksek olduğunu, hayal kırıklığına uğramamayı umduğumu yazmıştım…bugün ikinciye gideceğim!

Hayal kırıklığı filan yok yani, bilakis yüksek bir doyum var, sinemada izlenmesi önem arz eden bir yapım olduğu için bu hazzı ikinciye tadacağım bugün. Filme dair hissiyatımı önceki yazıya “sonradan not” olarak eklemeyi düşündüm ama ağzımda Vang Gogh’a dair cümleler de olduğu için yekpare bir yazı daha mantıklı geldi.

Van Gogh’a merakım yeni değil, hikayesi çok ilginç olduğu için hayatına dair ordan burdan bir şeyler okumuşluğum vardı. Şöyle bir film var 1956 yapımı:

http://www.imdb.com/title/tt0049456/?ref_=nv_sr_2

Van Gogh’u Kirk Douglas’ın, Gauguin’i de Anthony Quinn’in oynuyor olması filme dair fikir verir herhalde! Tamamen biyografik bir film, doğumuyla başlayıp ölümüyle bitiyor, fikir edinmek için gayet faideli.

Kardeşi Theo’ya yazdığı mektupların derlenmesiyle oluşturulmuş “Theo’ya mektuplar” diye bir kitap da var. (Çok yazmış kardeşine)

Tersten başlayayım, kimdir bu Van Gogh?

Modern sanatın kurucularından biri olarak görülüyor, çok mühim bir adam.

Resim yapmaya 30 yaşında filan başlamış, 37 yaşında da intihar etmiş…bu kısa süre içinde kurmuş modern sanatı! Bu kısa sürenin de sadece 1-2 yılı çok verimli,  toplamda 800 civarında resim üretmiş.

Kardeşi Theo, Paris’te bir sanat galerisinin müdürü…yani resimlerinin pazarlanması bakımından oldukça şanslı Van Gogh, nitekim kardeşi ensesi kalın sanat sever Paris sosyetesine abisinin resimlerini pazarlamış hayli… o zengin abiler de resimler için güzel şeyler söylemişler, “ilginç” filan da demişler ama bir resmi hariç hiçbir resmi satın alınıp bir evin duvarına asılmaya layık görülmemiş. O satılan da 400 franka gitmiş, para bile değil yani!

Hayattaki tek şansı kardeşi Theo imiş, hayat bir tek oradan gülmüş ona.

Bütün ömrü sefalet içinde geçmiş. Resim satamamış, para kazanamamış, başka bir işte de çalışmamış, tek sponsoru kardeşi imiş, boya-kağıt-fırça masrafını ve geçimini o karşılamış…maddi manevi çöküntüler içinde son bulmuş Vincent’in hayatı, daha doğrusu son vermiş.

Öldükten çok kısa bir süre sonra da izlenimci ressamların idolü olmuş, yere göğe koyamamışlar ürettiği eserleri, ilham üstüne ilham almışlar kendisinden.

Yani yaşarken yüzüne bakmayan dünya ölüsüne altından taçlar giydirmiş.

Van Gogh’un hayatını tek bir kelimeyle özetlemek mümkün: zillet.

Bütün ömrü kabul görme arzusu ve telaşıyla geçmiş ama istisnasız bütün kapılar yüzüne kapanmış.

İlk golü annesi ve babasından yiyor. Tam bir istenmeyen çocuk. Onların istediği gibi bir evlat olmak için çok çabalıyor ama olamıyor bir türlü, ilgi, sevgi, destek… hiçbiri yok, kendisini değersiz, önemsiz, başarısız hissetmesi için elden gelen yapılıyor.

Çok fena aşık oluyor, reddediliyor. Papaz olmak istiyor, reddediliyor. Vaiz olmayı başarıyor ancak ondan da kısa süre sonra atılıyor. Arkadaşlıklar kurmak istiyor, hakir görülüyor, itiliyor.

İnsanlara yakın olmak istiyor işte, kendini göstermek istiyor ama bir türlü kabul görmüyor. Resme başladıktan sonra resimleri satılmayınca kardeşi daha satılabilir şeyler çizmesini istiyor, o da çiziyor (bunların en ünlüsü: Patates Yiyenler) ama yine satılmıyor! Paris’in sanat çevrelerine dahil olamıyor, kabul etmiyor onu Paris.

Renkler onu coşturuyor hatta delirtiyor, renklerde gördükleri içine sığmıyor, anlattıkça anlatmak istiyor ama kimse dinlemiyor.

Olmuyor yani işte, ne yapsa olmuyor. İçini döküyor dünyaya ama dünya onu kabul etmiyor. Dünya ona gözlerini kapatmış, görmüyor.

Bu kabulsüzlük ikliminde iç buhranlar, hezeyanlar ve çıldırmak en öz kaderi oluyor tabi Van Gogh’un, içine bir türlü sığmayanların yarattığı basınçla ısrarlı bir yok sayılmanın ürettiği hayal kırıklığının arasında perişan oluyor. Kulağını neden kesti? Neden kesmesin ki?..

Böyle bir onaylı veri var mı bilmiyorum ama hallerinde yoğun bir bipolar etkiyi gözlemlemek de mümkün, ben öyle gözlemledim en azından. O 1956 yapımı filmde manik moddayken renklere yakalandığı sahneler de müthişti.

“Sanatımla insanlara dokunmak istiyorum. Desinler ki; ne kadar derin, ne kadar hassas hissediyor.”

Yazmış…bütün ömrü de bu bir türlü yerine gelmeyen isteğinin ifadesinden ibaret. Görmüşler sonunda görmüşler ama…o, gördüklerini görememiş. Çok yüksek hüzün arz eden bir hayattır onunkisi.

“İster yağmur yağsın, isterse dolu,

Nidem ben ummana daldıktan sonra” di mi?

Aklıma üşüşen çok fazla şey var ancak yazının lüzumsuzca uzamasını istemiyorum. Van Gogh’un hikayesinde insanın dünya üzerindeki macerasını anlamaya dair yoğun ipuçları mevcut, ona bakıp pek çok şeyi anlamak mümkün.

Filmden de bahsedeyim.

Bu bir film değil. Animasyon da değil. Bu bir: şey.

Üstada saygı mahiyetinde  yapıldığını düşünüyorsunuz ilk ama ortaya çıkan şey de bir başyapıt yani, çok net.

100 küsur ressamın 6 yıl çalışarak ürettiği 60 küsur bin resmin bir araya getirilmesiyle oluşmuş film.

Normal bir videoda 1 saniyede 24 fotoğraf karesi akar. (Frame) İnsan gözü saniyede 18 kareden sonrasını ayıramaz, görüntüyü akıyormuş gibi görmemizin sebebi bu yanılsamadır, 24’ün 18’den büyük olmasıdır, 18’den düşük olursa görüntünün tek tek fotoğraflardan oluştuğunu seçebiliyoruz yani.

Filmde saniyede 12 görüntü kullanılmış. O sebepten tam bir akma söz konusu değil  ama resimlere hakkını vermek bakımından frame sayısının 18’den düşük tutulması son derece mantıklı.

Görüntü dediğim de çizilmiş resim, filmin her bir saniyesi için 12 resim çizilmiş yani, film de 95 dakika, toplam resim sayısını ordan hesaplayın artık.

Resimleri çizmeden önce oyunculara oynatmışlar sahneyi, önce filmini çekmişler yani, her karakteri oynayan bir oyuncu var. Resimler sonra çizilmiş.

Bu özelliği ile film, türünün tek örneği, daha önce böyle bir şey yapılmamış. Kategorisinde tek başına durduğu için “şey” dedim ben de.

Sahneleri de Van Gogh’un resimlerine bakarak kurgulamışlar. Yani resimlerine aşina iseniz filmde gördüklerinizi daha önceden tanıyor oluyorsunuz.

Seslendirmeler tek kelimeyle süper, ortada dönen şey resimler olduğu için ve bu resimler Van Gogh tarzı resimler (realist olmayan) olduğu için yüz ifadelerinden yüksek bir duygu aktarımı beklemek yersiz ancak seslendirmedeki yüksek başarı sahnenin duygusunu vermede bu açığı kapatmış.

Müziğe çok bayılmıştım, tesadüf değilmiş bu bayılma çünkü Clint Mansell (hastasıyım) yapmış müzikleri. Müzikler sadece güzel değil filme çok da uygun aynı zamanda.

Böyle bir filmden senaryo adına çok fazla şey beklenmez aslında ama senaryo da çok sağlam. Vincent öldükten bir sene sonrasını anlatıyor, flashback’lerle Vincent de gösteriliyor. Kurgusu, anlatımı vs çok şık.

Yani daha ne olsun? Çıkar çıkmaz dvd’sini de alırım ben bunun, bende muhakkak bulunmalı ama…sinemada izlemek lazım bunu, koltuğa iyice gömülüp görüntülerin arasında erimek lazım.

Yalnız  film esnasında patlak mısır yiyen birileri olursa onları sessizleştirebilmek için yanınızda dolu bir tabanca götürmeyi de ihmal etmeyin, kimse bu hazla aranıza girmemeli. :)