Bİ DUR!

Geçen akşam bir arkadaşımla “bi dur” meselesini konuştuk. Bu isimde bir mesele yoktu aslında, meseleye bu adı sonradan ben verdim. Sonradan isim bile taktığıma göre konuşma kafamın içinde devam etmiş demek ki.

Benim şu hayatta hakkını en veremediğim ata sözü “söz gümüşse sükut altındır” diyen atanın sözüdür.

Bir o taraftan bir bu taraftan derken böyle basamak basamak, incir çekirdeği kadar mevzu gökyüzünü kaplayabilecek bir hal alabiliyor. Bu basamak basamak tırmandırmadaki tereddütsüzlüğün ana sebebi kendini dayatmaktır genelde ama benim için öyle değil, ben netlik peşindeyim, bir şeylerin öylece ortada kalması beni rahatsız ediyor. Yani herkes eteğinde ne varsa döksün ve sonunda bir ortak noktada buluşulsun gibi bir kaygım var, gerçek bir anlaşma istiyorum yani, güzelce mutabık kalındıktan sonra kapansın konu... fakat öyle olmuyor, o basamakları tırmanan gerilim sonunda bir infilaka sebep oluyor…buluşulması gereken bir orta nokta kalmıyor.

Zeka ile akıl arasındaki fark budur işte. Zeka ham madde gibi bir şeydir, akılsa onu işleyen şuurdur. İnfilak ihtimalini göz ardı edip netlik peşinde koşmaya devam etmek zekaya teslim olmak demektir. Zeka niceliksel bir şeydir, akılsa nitelik kokar. İnfilak ihtimalini göz ardı etmek demek niteliği göz ardı edip gerçekliği niceliğe indirgemektir. Hüsran kaçınılmazdır.

Zekanın gözden kaçırdığı kelime “kıvam”dır. Akılsa o esnada sürekli konuşan çenelerin uzlaşabilecek bir kıvamda olmadığını fark edebilir. Zeka kıvama dikkat etmez, akıl eder. Konuşurken bu kıvam parametresi Demokles’in kılıcı gibi her daim tepemizde sallanıp durmalı, yürürlükte olan şey zeka değil akıl olmalı.

Uzmanların bu sendroma koydukları ad basittir: tepkisellik.

Tepkisel hallerimin idrakinde olduğum için kendimce bir düstur geliştirdim, “söyleyecek güzel bir şeyin yoksa sus” dedim kendime, uygulamışlığım da çoktur. Fakat bu kıçımdan uydurduğum düsturdan çok daha kıymetli ve rasyoneldir şu sükutun altın olması meselesi. Sus ulan işte, sus, bu kadar. Haklı olsan da sus, değilsen de…zaten o ajite olmuş beyinle haklı isen de çok kolay haksız çıkarsın ki. Beyin ajiteyse sus, en süper düstur budur aslında.

Şu tepkisellik herkesin başına bela bir şey ve bu sebepten herkes kendinden pay biçerek çok kolay hak verir şimdi diyeceklerime. Tartışmanın en hararetli yerinde, gerilim ibresinin artık iyice kırmızıya döndüğü bir yerde…pat diye telefonun şarjı bitse mesela yahut karşılıklı konuşur iken aniden çok fena çişin gelse…ya da yandaki masada kavga çıksa, ne bileyim yakınlarda bir tüp patlasa falan... Tartışma devam edemese yani, bir süreliğine kesilse, araya zaman boşluğu girse…tartışma sonradan kaldığı yerden devam ettirilirse tarafların uzlaşabilmesi ihtimali çok daha yüksektir. Birilerinin ajite bir beynin ürettiği bir cümle ile yaralanması ihtimali de düşer araya zaman girince.

Madem tartışmanın bölünmesi bu kadar makbul bir şey o zaman bu bölünme için dış kaynaklı bir sebep aramak neden ki? Tartışmanın en hararetli yerinde baktın ki uzlaşma çok uzak, birden diyeceksin ki: bi dur, sonra konuşalım.

Bunu dedikten sonra kalk masayı falan terk et yani, telefonu kapat, hiç sorun değil. 

Yeter ki bozuk kıvamını düzeltmene izin verecek kadar izin ver zamana, çünkü zaman halleder.

Zamanında bir patronum bişi demişti bana, 15 yıl geçmiş hala aklımda. Demişti ki:

Çok önemli bir karar alacağın zaman…istifa etmek, evlenmek, boşanmak vs gibi, çok önemli bir karar söz konusu olduğunda…kesin kararını ver…ama uygulama. Bekle 24 saat geçsin. Bi uyu, uyan. 24 saat sonra hala aynı kararında isen o zaman uygula kararını.

24 değil 124 saat bile olabilir şu araya konması gereken “tampon” zaman…ama konulmaz. Bu aceleciliğin sebebi de sabırsızlık falan değildir, egodur. Egondur çünkü çok güvenirsin sözünün doğruluğuna, haklılığının kesinliğine falan. Güvenme bu kadar çünkü sandığın kadar haklı olmadığını yahut haklılığını göstermek için izlediğin yolun yanlışlığını sonradan gösterebilir sana hayat.

Bazen hastalık gibidir haklılık, ihtimale ihtimal ver.