HAZ-BAZ-ÖNEM-DEĞER-Bİ DE KÜÇÜK SERÇELER

Hazırlık falan yok, direkt dalıcam mevzuya.

Kendini değerli hissetmeyen insanla uğraşmak, sonunda zarar edilen bir alış veriştir ve zordur.

Şöyle ki; kendini değerli hissetmeyen kişiye değer vermeniz sizi değersiz olarak algılamasına-addetmesine yol açar. Bilinç altı “bana değer verdiğine göre demek ki benden daha da değersiz.” mealinde cümleler üretir. Bilinç bu cümlelerin farkında bile olmaz zira kişinin kendine düşük değer biçen yerleri bilinç üstüne değil de bilinç altına yuvalanmıştır. Bilinç farkında olmaz ama etkilenir. Bir sonraki aşama şımarmadır, kendine düşük değer biçen kişi değer görürse şımarır.

“Kaçan kovalanır.” prensibinin çalışması tam böyledir. Kaçmak, ilgi göstermemek, değer vermemenin ifadesidir. Deminki cümlenin tam tersi söz konusu olur o zaman, “bana değer vermediğine göre, yüzüme bile bakmadığına göre demek ki çok değerli.” Yakala!

Kendine değer  vermekle kendini önemsemek çok karıştırılır. Özellikle son yıllarda pompalanan toplumsal narsisizmin neticesinde kendisini aşırı önemseme hastalığı salgın gibi yayılmakta. Bunun nasıl olduğu uzun hikaye ama anlaşılması önem arz eden konu şu ki; kendini aşırı önemseme hali giderek yaygınlaşmakta iken kendini değerli bulmak konusundaki zafiyet artmakta.

Kendini önemsemek doğrudan kaygıdır. Bırakın gelecek kaygısını, hafta sonu planının tıkır tıkır işlememesi ihtimali bile insanları deli ediyor. “Ben her şeyin en iysine layığım çünkü ben prensim-prensesim.” Bu cümle kendine değer veren birinin cümlesi değil, kendini lüzumundan fazla önemseyen birinin cümlesidir.

Kendine yeterince değer veren insanın tevekkülü çok olur, yeterince değer vermeyip aşırı önemseyeninse az olur. Tevekkül demişken…doğu mistisizminin temel doktrini olan kainatla birlikte akma, dengeye erişme meseleleri tevekkülün yeterli ölçüye ulaşmasından başka bir şey değil…bana göre.

Kendini önemseyen insan değerini başkalarının gözlerinde-sözlerinde arar. Kendisini gerçekten değerli bulan insan ise değerini kendi içinde arar ve bulur.

“Asiller şımarmaz.” dedikleri budur. Asil dedikleri kendisini gerçekten değerli hisseden insanlardır. Ona değer verirseniz poposu kalkmaz, değersiz hissettirmeye çalışırsanız sizi umursamaz. Çünkü bu sağlıklı kişi kendi değerini başkalarının sözlerinde değil kendi içinde arar. Ne övgülerle gaza gelir, ne yergilerle demoralize olur.

Çingeneyi padişah yapmışlar önce babasını kesmiş. İnsanların kendilerine sağlıklı bir şekilde değer biçip biçmediklerini anlamanın yöntemi ellerine güç vermektir. Bir insanın kendine değer biçmesi ne kadar hastalıklıysa , sonradan edinilmiş güç o insanı o ölçüde değiştirir. Çingene dedikleri eziklenmiş, değersiz hissettirilmiş insandır. Kendi değersizliğine inandırılmış insandır. Bu insana güç verirseniz o güçle yapacağı şey intikam almak olur. Değersiz hissetmenin acısını başkalarını değersizleştirerek bastırmaya çalışır.

“Ey gönül, sınanmadığın günahın masumu saymayasın kendini.”

Kendilerini değerli bulanlar ve bulmayanlar diye iki çeşit insan yok elbette ki dünyada. Herkeste her şeyden biraz var. Fakat herkes yukarıdaki genellenmiş şablonun bir yerlerine düşer..ki o düşülen yer de zamanla sürekli değişir. Bu sebepten gayet kesin-keskin cümlelerle anlattığım şeylerin dünya üzerindeki tezahürü öyle kesin-keskin falan olmaz, fludur. Ama fikir verebilir bu şablon.

Çalakalem anlattım, pek analitik olmadı yazı ama böylesi daha iyi, çok uzardı öteki türlü. Yazıdaki tek mühim şey insanın kendini değerli hissetmesi ile önemli hissetmesinin farklılığıdır. Değerli hisseden bu değeri kendi içinde bulurken önemli hisseden bu değeri dışarıda arar. (Övgü dolu sözler, ünvanlar vs.) Gerçek hayatta herkes bunun ikisini de yapar, mesele hangisinin ne ölçüde yapıldığıdır.

Değerini dışarıda aramak…”onay beklentisi” diyorlar buna, yaygın ismi böyle. Öyle ya da böyle herkeste biraz var bundan. Bizi kendimize hasret bırakan, bize gurbeti kendi içimizde yaşatan şey işte bu onay beklentisidir.

Yazdığınız tweet ne kadar “süper” olursa olsun yeterince like almadıysa onaylanmamış hissedersiniz. Türlü ipneliklerle ordan burdan toparladığınız takipçiler sayesinde yazdığınız abuk subuk tweet’e bir dünya like almayı başarmış iseniz ise…tebrikler, saçma sapan bir yolda onaylandınız. Duygular tatmin, ego tavan, kimse alıkoyamaz artık sizi o saçma sapan yoldan.

Merd-i kıpti şecaat arz ederken sirkatin söylermiş.

“Başarı”yı kim tarif ediyorsa patron odur. Patron tarif eder, siz yaparsınız. Yapabilenler başarılı diye övülür, yapamayanlara selam bile verilmez. Tutunamayanlar romanının tek konusu budur, Atay 1000 sayfa anlata anlata bitirememiştir bu mevzuyu…ki o zamanlar değil sosyal medya internet bile yoktu. Şimdi yazsaydı kaç sayfa olurdu acaba o roman? Belki de hiç yazmazdı.

Yalan söyleme alışkanlığından bahsetmezsem yazı eksik kalır. Yalan söylemek insanı ruhundan uzaklaştıran bir şeydir, kendi içinde gurbeti yaşamak dediğim şey işte. Değer-önem konusunda yalan söyleme alışkanlığı turnusol kağıdı gibidir. Kendini gerçekten değerli bulan insan yalan söylemekten rahatsız olur, bunu kendine yakıştıramaz çünkü yalan söylerse değerinin düşeceğini düşünür. Bunu başkalarının bilmeyecek olmasını da önemsemez, kendi değerini kendi içinde bulduğu için yalan söylediğini kendisinin biliyor olması yeterlidir. Çok zorda kalmadıkça yalana başvurmaz bu yüzden. Dışarıdan önemli gibi gözükmekten daha önemlidir bu kişinin kendisi hakkında neler düşündüğü. Kendisine yetersiz değer biçip kendisini aşırı önemseyen insanın hayatıysa yalanlarla doludur. Samimiyeti yoktur, seviyormuş gibi yapar, üzgünmüş gibi yapar, saygı gösteriyormuş gibi yapar. Gerçeğin böyle olmadığını biliyor olmaksa onu etkilemez, çünkü zaten değersiz olduğunu düşünür, yeter ki dışarıdan bakan gözler onu derli toplu görsün, bu ona yeter. Koca bir hayatı koca bir yalan şeklinde yaşamak mümkündür bu insanlar için. Bunların bilimsel adları nedir bilmiyorum ama piyasa adlarıı “yavşak”tır.

Yavşaklar haz bazlı yaşarlar ve şanslıdırlar çünkü “anlam” kelimesi onlar için çok fazla bir şey ifade etmez. İçleriyle irtibatları zayıf olduğu için acıyı fazla hissetmezler. Ayn Rand bunlara “elden düşme ruhlar” der.

“Gerçek ruhlar” ise şanssız zannedilir çünkü acı bir şekilde hayatlarında  hep vardır. Öyle değil aslında tam olarak…acı hep var, herkes için var. Ama gerçek ruhlar çok hisseder, elden düşme ruhlar az hisseder. Aradaki fark bundan ibaret. Boşuna dememiş Goethe “dünya hassas kalpler için cehennemdir.” diye. Kalp falan değil mesele, anlam bazlıysan acıdan nasibin çoktur, haz bazlıysan azdır. Annem de “dünya arsızla hayasızın” derdi hep. Annemle Goethe hemfikir :)

Serçe mi arıyorsunuz? Aha!